Petrol Rafinerilerinde Proses Güvenliği: Vakum Distilasyon Kolonunda Yarı Kantitatif HAZOP Örneği

Abstract

Proses güvenliğindeki açıklar büyük endüstriyel kazalara sebep olmaktadır. Proses güvenlik yönetiminin unsurlarından biri olan tehlikelerin ve risklerin belirlenmesi çalışmalarında gerçekleşebilecek olası hatalar, insan ve çevre üzerinde istenilmeyen uzun vadeli etkilerin oluşacağı büyük kazalara neden olmaktadır. Büyük kazaların önlenmesi için ekipman arızaları, imalat, tasarım ve montaj hataları, yanlış bakım, yanlış kullanım, malzeme hatası, metal yorgunluğu, korozyon, kaynak kusurları, insan hatası vb. proses tehlikelerinin tanımlanması ve analiz edilmesi proses güvenlik yönetim sisteminde temel ilkedir. Bu çalışmanın amacı; proses güvenliğine katkı sağlanması çerçevesinde bir petrol rafinerisinin vakum distilasyon kolonunda oluşabilecek olası kaza risklerinin tespit edilmesidir. Bu kesitsel çalışmada kaza risklerinin tespiti için yarı kantitatif HAZOP analiz yöntemi kullanılmıştır. HAZOP çalışması kapsamında 66 olası sapma, 238 sapma nedeni, 287 sonuç, 651 bariyer ve 113 öneri tanımlanmıştır. Vakum distilasyon kolonunda kaza risklerinin tespitinde yarı kantitatif HAZOP analiz yönteminin kullanımıyla etkili sonuçlar elde edilmiştir. Kolondaki sapmaların en sık nedenlerinin kontrol loop arızası, kaçak/ sızdırma ve mekanik arıza kaynaklı olduğu tespit edilmiş ve en sık kaza riskinin ise % 66,9'luk oranla büyük kaza riskleri olarak bilinen operasyonel bozulma, yangın, patlama ve ürün kaybı olduğu ortaya konulmuştur. Kaza risklerinin en çok varlık hasarına sebep olduğu, en çok kaza riskinin ise vakum kolonu tepe sistemi ve vakum kolonu dip sisteminde oluşabileceği tespit edilmiştir. Tesise sunulan 113 önerinin; % 87,7'sinin tasarımda, % 5,3'ününise proses güvenlik yönetim sisteminde yapılacak değişikliklere ilişkin öneriler olduğu tespit edilmiştir.