LGBT'lerin Sosyal Dışlanma Yaşantıları, Cezaevi Süreçleri ve Sosyal Hizmet İhtiyaçları

Abstract

Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğine dayalı eşitsizlikler LGBT'lerin yaşamın birçok alanında sorunlar yaşamalarına sebep olmaktadır. Toplumsal yaşamda karşılaşılan bu durum; LGBT'lerin cezaevine girmeleri noktasında da devam edebilmektedir. Bu noktada araştırmanın odağı, LGBT'lerin her iki süreçteki sorun ve ihtiyaçlarının saptanması ve ulusal ve uluslararası alanyazında sınırlı çalışma bulunan bu konuda sosyal hizmet literatürüne katkı sunulmasıdır. Bu çalışmada, LGBT'lerin toplumsal yaşamda ve ceza infaz kurumunda sosyal dışlanmaya ilişkin yaşantılarının saptanması; cezaevi süreç ve yaşantılarının kendi deneyimleri üzerinden ortaya konması ve LGBT'lerin toplumsal yaşamda ve cezaevi ortamında LGBT olmaktan kaynaklanan sorunlarının tespiti ve sosyal hizmet gereksinimlerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda çalışmada nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji yaklaşımı kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları amaçlı örnekleme yöntemlerinden biri olan benzeşik örnekleme tekniği ile belirlenmiştir. Veri toplama sürecinde yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak 10 LGBT ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler Maxqda 18 Analytics Pro analiz programı aracılığıyla betimsel analize tabi tutulmuştur. Çalışma sonucunda, katılımcıların toplumsal yaşamda sosyal dışlanmanın ekonomik, mekânsal ve kültürel türlerini çeşitli alt boyutlarda deneyimledikleri görülmüştür. Ceza infaz kurumunda ise hem sosyal dışlanma pratikleri, hem de ceza infaz kurumunun kendi dinamiklerinden kaynaklı birtakım sorunlar yaşadıkları belirlenmiştir. Bu sorunların hizmetlere erişimde güçlükler, tahliye sonrası gereksinimler, fiziksel koşulların olumsuzluğu, maddi sorunlar ve psikolojik sorunlar alanlarında yoğunlaştığı tespit edilmiştir. Toplumda LGBT'lere yönelik sosyal dışlanma pratiklerinin; ekonomik destek, önyargılı ve homofobik bakış açısı ile mücadele, psikolojik destek, istihdam olanaklarının sağlanması ve danışmanlık başlıkları altında toplanan sosyal hizmet ihtiyaçlarını doğurduğu tespit edilmiştir. Ceza infaz kurumu içerisindeki sosyal hizmet ihtiyaçlarını ise psikolojik destek, bireysel danışmanlık, sosyo-kültürel faaliyetlere katılım, kaynaklarla bağlantılandırma, ekonomik destek, kurum personeline erişim ve homofobik ve önyargılı olmayan tutum konularının oluşturduğu belirlenmiştir.