Suriyeli Sığınmacı Çocuk İşçilerin Psikososyal Sorunları ve Buna Yönelik Sosyal Hizmet Önerileri

Abstract

İnsanlık tarihi kadar eski olan ve en yalın haliyle insanların yer değiştirme sü-reci olarak tanımlanan göç hareketleri sonucunda bugün pek çok kişinin sığınmacı olarak hayatını sürdürdüğünü bilmekteyiz. Göç öncesinden başlayarak, sığınma ül-kesine varışa kadar süreç boyunca birçok zorlukla karşı karşıya kalan sığınmacılar içerisinde yüksek risk altında olan grup hiç kuşkusuz çocuklardır. Sığınmacı çocuk-lar bu süreçte refakatçilerinden ayrılma, toplumsal cinsiyeti ve cinsel yönelimi ne-deniyle şiddete uğrama, sömürü, çocuk işçiliği gibi tehlikeli ve olumsuz durumla karşı karşıya kalabilmektedir. Suriye'de başlayan savaş neticesinde ailesiyle veya refakatsiz olarak Türkiye'ye sığınma başvurusunda bulunan çocukların karşılaştıkla-rı zorluklardan biri de çocuk işçiliktir. Çocuk işçilik sosyoekonomik açıdan bir in-san hakları sorunu olmakla beraber bir çocuk istismarı örneğidir. Sığınmacı çocuk işçilerin gerek ülkelerinden ve ailelerinden ayrılarak farklı bir topluma uyum sağ-lamaları gerekse bu süreçte bireysel yaşantılarında değişikler yaşamaları bakımın-dan pek çok psikososyal sorunla karşı karşıya kaldıkları bilinmektedir. Bu araştırma Suriye'den sığınma talebiyle Türkiye'ye başvuran sığınmacı çocuk işçilerin psiko-sosyal sorunlarını araştırmak ve bu sorunlara yönelik sosyal hizmet önerileri geliş-tirmek için yapılmıştır. Suriyeli sığınmacı çocuk işçi grubuna ulaşabilmek için amaçlı örneklem, kar-topu örneklem ve ölçüt örneklem kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu hali hazırda "Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği Ankara Al-Farah Çocuk ve Aile Destek Merkezi'nden" danışmanlık alan 20 Suriyeli sığınmacı çocuk işçiden oluşmaktadır. Bu nitel araştırmanın veri toplamasında araştırmacının hazırladığı "yarı yapılandırılmış görüşme formu" kullanılmış; verilerin çözümlenmesi için "ni-tel veri analiz programı MAXQDA'dan" yararlanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre Suriyeli sığınmacı çocuk işçilerin psikososyal so-runları; sosyoekonomik durumlarına, kaçış deneyimlerine, aile ve sosyal destek sis-temlerinin varlığına göre farlılık göstermektedir. Buradan hareketle mikro, mezzo ve makro düzeyde yapılacak olan sosyal hizmet müdahalelerinde geçici iyilik hali sağlayan sosyal yardım pratiği yerine hak temelli uygulamalara yer verilmelidir.