Arşiv Kaynaklarına Göre Osmanlı Devletinde Bazı Romanların Mahzurlu Bulunma Nedenleri

Abstract

Özet Osmanlı Devleti matbaa ile tanışmasının ardından, yavaş da olsa matbuatın(basılı materyaller) giderek geliştiği bir dönem yaşamıştır. İlk zamanlar bir elin parmaklarıyla sayılır olan basılı materyaller Osmanlı son döneminde sayısız hale gelmiştir. Giderek artan bu sayı devletin denetimini de beraberinde getirmiştir. Büyük oranda Maarif Nezareti tarafından yapılan denetimlerde Edebiyatın önemli türlerinden biri olan romanlar da bu denetimlerden geçmiştir. Romanlardan bazıları onay almışken, bazıları onay alamamış, yayınlanamamıştır. Osmanlı Devleti, romanların bir kısmını onaylamamasının nedenlerinin başında dini, ahlaki ve edebi ilkelere aykırı bulması gelmektedir. Ayrıca ayrılıkçılık, milliyetçilik gibi siyasi nedenlerle romanların yasaklandığı da oldukça fazla görülmektedir. Bunun yanı sıra aşk içerikli romanlar da içeriğindeki detaylara göre yasaklandığı görülmektedir. Ancak bazı romanlarda zaman içerisinde yasaklama veya onay durumlarının değiştiği de görülmektedir. Bir dönem yasaklanan romanın ilerleyen yıllarda onay aldığı görüldüğü gibi, denetimden onaylı romanın gözden kaçan hususlar nedeniyle yasaklandığı da görülmüştür. Anahtar Kelimeler:Matbuat denetimi, Romanlar, Yasaklama, Maarif Nezareti, Arşivler